Αγαπημένε μου αναγνώστη γεια σου και χαρά σου.

Επιστροφή μετά από δύο εβδομάδες επιβεβλημένης απουσίας. Έννοια σου όμως και θα σε αποζημιώσω. Το θέμα μας σήμερα είναι από τα πολύ αγαπημένα και προσωπικά μου. Πληροφοριακή σήμανση. Ή αλλιώς, το δυνατό σημείο της πόλης! Χαχαχαχα, ευθυμήσαμε πάλι!

Αθήνα, η πόλη για να χαθείς

Οδηγώντας στην Αθήνα, ένα είναι σίγουρο. Αν δεν ξέρεις πού ακριβώς πηγαίνεις (και δεν έχεις ξαναπάει για να έχεις μια εποπτική εικόνα της διαδρομής από πριν), δεν υπάρχει περίπτωση να φτάσεις χωρίς να μπερδευτείς σε κάποιο σημείο. Ο λόγος; Η απουσία συστηματικής, ιεραρχημένης και φροντισμένης πληροφοριακής σήμανσης.

Πρόβλημα που λύθηκε εν μέρει τα τελευταία χρόνια ελέω ευρείας διάδοσης του GPS στα κινητά τηλέφωνα. Πατάς στο μπλιμπλίκι τη διεύθυνση του προορισμού που θέλεις να πας και σε καθοδηγεί η καλή κυρία με την αισθησιακή φωνή. Δηλαδή πάλι μάγκες βγήκαμε σε αυτήν τη χώρα. Αντί να χαραμίζουμε κόπο και χρήμα στην πληροφοριακή σήμανση τα τελευταία πενήντα χρόνια, περιμέναμε να μας λύσει το πρόβλημα ο κύριος γκουγκλ κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 2010. Αθάνατο ελληνικό κράτος, πόσο μπροστά βλέπεις; Πώς τους πετσόκοψες έτσι πάλι;

Στα σοβαρά τώρα, καλό το GPS αλλά δεν είναι λύση για όλα. Κάποιος κόσμος δεν είναι τόσο εξοικειωμένος με τη χρήση του smartphone (κι όμως, υπάρχουν κι αυτοί οι άνθρωποι), σε άλλον μπορεί να έχει τελειώσει η μπαταρία, πολλές φορές απλά δεν υπάρχει χρόνος και δυνατότητα να ασχοληθεί κανείς, οπότε μια μικρή βοήθεια από τις αρμόδιες αρχές θα ήταν εκτιμητέα.

Με τη σημερινή κατάσταση πάντως, δουλειά δεν γίνεται. Τα βασικά προβλήματα που όλοι συναντάμε καθημερινά στην πόλη, μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

  • Δεν υπάρχει συνέχεια και συνέπεια στην αναγραφή των τοπωνυμίων κατά μήκος των διαδρομών. Με κάποιες εξαιρέσεις (όπως η Αθήνα, ο Πειραιάς, η Γλυφάδα, το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος) οι υπόλοιποι προορισμοί επιλέγονται ελαφρώς κατά τύχη και χωρίς μεγάλη επιτυχία πάντοτε.
Βασ. Σοφίας Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος
Αυτό το αεροδρόμιο δεν υπάρχει περίπτωση να το χάσει κανείς. Θυμάστε τα πρώτα χρόνια που είχε γεμίσει όλη η Αθήνα τέτοιες πινακίδες;
  • Σε πολλούς κόμβους, ακόμη και κεντρικών οδών και λεωφόρων (π.χ. Πανεπιστημίου, Σταδίου, Ακαδημίας, Αλεξάνδρας, Βουλιαγμένης), απλά απουσιάζει η όποια σήμανση. Βρες το μόνος σου!
Σύνταγμα Φιλελλήνων απουσία σήμανσης
Σύνταγμα. Απουσία οποιασδήποτε σήμανσης στον κόμβο Φιλελλήνων, Μητροπόλεως, Όθωνος. Το μόνο που θεώρησε καλό να μας πληροφορήσει ο ποιητής ήταν πώς να πάμε στην οδό Ξενοφώντος που βρίσκεται 50 μέτρα πιο κάτω…
Σύνταγμα Αμαλίας Όθωνος απουσία σήμανσης
Όθωνος και Αμαλίας. Είπαμε, μη μπερδευτούμε και χάσουμε την Ξενοφώντος, απαπαπα. Οι υπόλοιποι προορισμοί απουσιάζουν προκλητικά και εδώ.
  • Δεν υπάρχει σωστή ιεράρχηση των προορισμών. Όλοι οι προορισμοί μαζί στην ίδια πινακίδα, χωρίς κάποια λογική διαχωρισμού βάσει είδους ή απόστασης.
έλλειψη ιεράρχησης προορισμών
Ηλιούπολη, κόμβος Ηρώων Πολυτεχνείου και Π. Πεντάρη. Ενιαία παρουσίαση προορισμών (στην ίδια πινακίδα με κοινό χρωματικό υπόβαθρο) χωρίς διαχωρισμό βάσει απόστασης ή είδους προορισμού.
  • Σε άμεση σύνδεση με το προηγούμενο πρόβλημα, στην Αθήνα σνομπάρουμε χαρακτηριστικά τη χρωματική κωδικοποίηση των προορισμών. Όλα μπλε, μα πόση εθνικοφροσύνη πια; Πώς το λέει ο Ελύτης, «μα πόσο μπλε ξοδεύεις για να μπερδευόμαστε στους δρόμους;» (εντάξει, όχι πάρα πολύ εδώ που τα λέμε, στη χάση και στη φέξη βρίσκεις πινακίδες έτσι κι αλλιώς). Για να είμαστε δίκαιοι, κάπως σώζεται η κατάσταση με τις καφέ πινακίδες για προορισμούς τουριστικού ενδιαφέροντος που χρησιμοποιούνται με σχετική συνέπεια. Το λευκό χρώμα των τοπικών προορισμών το ψάχνει κανείς με το τουφέκι πάντως.
Ιπποκράτους σήμανση κεντρικών προορισμών
Οδός Ιπποκράτους. Λανθασμένη σήμανση των τοπικών προορισμών «Ομόνοια» και «Σύνταγμα» με μπλε χρώμα.
Υμηττού Α' Νεκροταφείο σήμανση τοπικών προορισμών
Υμηττού και Φρύνωνος. Όλα μπλε και εδώ, και στην ίδια πινακίδα, για ανεξήγητους λόγους. Το «Παναθηναϊκό Στάδιο» θα έπρεπε να είναι καφέ χρώματος (αυτά συνήθως τα πετυχαίνουν οι υπηρεσίες, πώς και ξέφυγε εδώ;). Στο «Μετς» πάλι είναι συζητήσιμο αν θα έπρεπε να είναι άσπρο ή μπλε το υπόβαθρο, αναλόγως ποιας σχολής και ποιας προδιαγραφής είναι ο καθένας (περισσότερα επ’ αυτού στο επόμενο επεισόδιο).
  • Λάθος χρήση της κατευθυντήριας (αυτής με το τριγωνικό βελάκι στην άκρη της πινακίδας) και της προειδοποιητικής (αυτής με το ζωγραφιστό βελάκι) σήμανσης. Συχνά, πρέπει να μαντέψεις το σημείο όπου αναφέρεται η πινακίδα.
Βασ. Κωνσταντίνου λάθος χρήση πινακίδων
Πρόσφατη σήμανση (μετά την πεζοδρόμηση της Λεωφ. Βασ. Όλγας) στον κόμβο Βασ. Κωνσταντίνου – Ερατοσθένους. Σωστή χρήση κατευθυντήριων πινακίδων μορφής βέλους για την αριστερή κατεύθυνση, λάθος χρήση προειδοποιητικών πινακίδων με ζωγραφιστά βέλη για τη δεξιά κατεύθυνση. Στο ίδιο σημείο, έτσι; Άβυσσος η ψυχή του μελετητή!
  • Χρησιμοποιείται ελάχιστα η σήμανση σε γέφυρες. Εξαιρώντας την Αττική Οδό και τον Κηφισό, που είναι αυτοκινητόδρομοι (ο δεύτερος με το ζόρι), στο υπόλοιπο οδικό δίκτυο του λεκανοπεδίου πρέπει να υπάρχουν καμιά 20αριά σημεία όλα κι όλα – εκ των οποίων ζήτημα αν υπάρχουν 5 στο κέντρο της Αθήνας. Λάθος, σε λεωφόρους με 3 και άνω λωρίδες κυκλοφορίας και σημαντική κίνηση λεωφορείων και βαρέων οχημάτων, δεν μπορείς να βασίζεσαι μόνο στη σήμανση σε ιστούς δίπλα στον δρόμο – είναι όχι απλά μη πρακτικό, αλλά και επικίνδυνο.
Αμαλίας Ζάππειο Σύνταγμα γέφυρα σήμανσης
Λεωφ. Αμαλίας, πριν το Σύνταγμα. Μία από τις ελάχιστες περιπτώσεις γέφυρας σήμανσης στην Αθήνα. Λεπτομέρεια: έχει ξεχαστεί από παλιά η αναγραφή του διπλού λεωφορειόδρομου στα δεξιά αλλά μην τα θέλουμε και όλα δικά μας.
  • Αντίστροφα, στους στενούς τοπικούς δρόμους με τα υπέροχα πεζοδρόμια του ενός μέτρου, απουσιάζει πεισματικά η τοποθέτηση πινακίδων στους τοίχους των παρόδιων κτισμάτων. Όχι κύριος, να μπει μεταλλικός ιστός, να φάμε άλλους 30 πόντους από το πεζοδρόμιο… Αυτό βέβαια δεν σχετίζεται με τις πληροφοριακές πινακίδες, αφορά τις ρυθμιστικές. Είναι όμως τρομερά εκνευριστικό, έπρεπε να το πω να φύγει από μέσα μου.
  • Η σήμανση τοπικών προορισμών (δημαρχείο, ταχυδρομείο, αθλητικό κέντρο, πλατεία τάδε) είναι άλλα αντ’ άλλα της Παρασκευής το γάλα. Ενιαίες προδιαγραφές δεν υπάρχουν, οπότε κάθε δήμος κάνει ό,τι του καπνίσει. Μερικοί πιο επιτυχημένα, άλλοι λιγότερο, άλλοι πάλι καθόλου, απλά δεν ασχολούνται με το θέμα. Ναι, καλά μαντέψατε, στην τελευταία κατηγορία φιγουράρει πρώτος και καλύτερος ο αγαπημένος μας δήμος Αθηναίων. Αυτό το θέμα αξίζει δικό του επεισόδιο, ας μην το πιάσουμε εδώ…
  • Δεν υπάρχει καθόλου σήμανση για πεζούς και ποδηλάτες. Θα μου πεις εδώ με το ζόρι έχουμε για τα αυτοκίνητα, μη θέλουμε και πολυτέλειες τώρα, τι χαζά είναι αυτά;

Χμμμ, είπα να κάνω μία σύνοψη και γέμισε ένα κατεβατό τελικά. Μεγάλη επιτυχία πάλι…

Μα καλά, προδιαγραφές δεν υπάρχουν;

Η απάντηση είναι και ναι και όχι. Είναι κάπως σαν τον παράγοντα του Εδεσσαϊκού, δηλαδή υπάρχουν μεν προδιαγραφές, είναι όμως λίγο μπερδεμένες, ελαφρώς πεπαλαιωμένες (σαν το παλιό καλό κρασί) και σε μερικά σημεία ελαφρώς αντιφατικές. Οπότε η κάθε υπηρεσία τις ερμηνεύει κατά το δοκούν και προκύπτει το γνωστό χάος.

Κυρίως δε, είναι κρυμμένες σαν επτασφράγιστο μυστικό στα κιτάπια των υπηρεσιών του Υπουργείου και απουσιάζουν προκλητικά από το διαδίκτυο. Μην ανησυχείς όμως αγαπημένε μου αναγνώστη, σου τις έχω ανεβάσει σε αποκλειστικότητα στο σάιτ του παραδρόμου (κάτι σαν τις επιστολές του Ιησού στον Βελόπουλο στο πιο επιστημονικό). Πώς τις απέκτησα; Θα σου πω στο επόμενο επεισόδιο για να σε κρατήσω σε αγωνία ως τότε! Καλά, μιλάμε δεν θα μπορείς να κοιμηθείς, όχι αστεία…

Πάμε να τα δούμε από την αρχή όμως.

Ο Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας

Η οδική σήμανση στην Ελλάδα καθορίζεται από τον γνωστό και αγαπημένο ΚΟΚ που μελετάμε για να περάσουμε τις εξετάσεις του διπλώματος οδήγησης. Ο ισχύων ΚΟΚ ψηφίστηκε το 1999 (Νόμος 2696/1999, ΦΕΚ 57Α/23.03.1999) και έχει έκτοτε τροποποιηθεί δύο φορές, το 2007 και το 2018. Σε αυτό το ωραίο σάιτ ονόματι glavopoulos.com μπορείτε να περιηγηθείτε και να χαζολογήσετε ελεύθερα.

Ο ΚΟΚ λοιπόν περιέχει όλες τις διατάξεις σχετικά με την κυκλοφορία στους ελληνικούς δρόμους στις οποίες περιλαμβάνονται και όλες οι επίσημες πινακίδες. Ο ΚΟΚ ορίζει την ισχύ και το πεδίο λειτουργίας των πινακίδων, δεν υπεισέρχεται όμως σε τεχνικά και πρακτικά ζητήματα οδικής σήμανσης, εξουσιοδοτώντας τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων (ΓΓΔΕ) του Υπουργείου Υποδομών (η οποία παλαιότερα υπαγόταν στο γνωστό και αγαπημένο ΥΠΕΧΩΔΕ και ακόμη παλαιότερα λειτουργούσε αυτόνομα ως Υπουργείο Δημοσίων Έργων – ΥΔΕ) για την έκδοση των αναλυτικών προδιαγραφών.

Οι μπλε προδιαγραφές του 1974, οι χρωματιστές του 1992 και οι πράσινες των αυτοκινητοδρόμων

Κάπως έτσι, το Τμήμα Κυκλοφορίας του ΥΔΕ εξέδωσε το 1974 το τεύχος «Πινακίδες Σημάνσεως Οδών», στο οποίο τέθηκαν για πρώτη φορά τα πλήρη πρότυπα κατασκευής και τοποθέτησης όλων των πινακίδων των ελληνικών δρόμων. Η οδηγία αυτή περιλάμβανε ειδικό κεφάλαιο αναφερόμενο στις πληροφοριακές πινακίδες με τον βαρύγδουπο τίτλο «Οδηγίαι συντάξεως πληροφοριακών πινακίδων με αναγραφάς λέξεων και αριθμών». Οι οδηγίες – συγγνώμη αι οδηγίαι – αυτές αντικατοπτρίζουν τα πρότυπα της εποχής, τα οποία συνοψίζονται σε δύο βασικές αρχές: ενιαία χρήση του μπλε (συγγνώμη και πάλι, του κυανού) χρώματος και καθαρεύουσα μέχρι να δύσει ο ήλιος (ευτυχώς έδυσε σύντομα). Στο λινκ παραπάνω μπορείς να τις απολαύσεις αγαπημένε μου αναγνώστη, ευγενική χορηγία του παραδρόμου στο ενδιαφερόμενο κοινό της χώρας.

Σταδίου πλ. Κολοκοτρώνη παλιά πληροφοριακή πινακίδα
Οδός Σταδίου. Ξεχασμένη όλο-μπλε-πινακίδα από την εποχή που το αεροδρόμιο ήταν ακόμα στο Ελληνικό (είναι η σβησμένη με μπλε ταινία αναγραφή πάνω από τη Λ. Βουλιαγμένης). Κάποτε η ύπαρξη αυτής της πινακίδας μου προξενούσε θλίψη και οργή για την μη τήρηση οποιασδήποτε προδιαγραφής και μάλιστα σε ένα τόσο κεντρικό σημείο της πόλης. Σήμερα ομολογώ ότι την βρίσκω καλτ, θα μου λείψει αν φύγει κάποια στιγμή!

Μέχρι σήμερα, ακολουθούνται ουσιαστικά οι ίδιες προδιαγραφές, με μοναδική προσθήκη μία εγκύκλιο του 1992 της Διεύθυνσης Μελετών Έργων Οδοποιίας (ΔΜΕΟ) της ΓΓΔΕ του τότε ΥΠΕΧΩΔΕ (σας έκαψα με τα αρκτικόλεξα), με τίτλο «Τεχνικές οδηγίες κατακόρυφης σήμανσης τυπικού οδικού δικτύου». Με την εγκύκλιο του 1992 επικαιροποιούνται οι προδιαγραφές του 1974, αναφέρονται βασικοί κανόνες και τεχνικά στοιχεία εγκατάστασης και περιλαμβάνεται για πρώτη φορά η χρωματική κωδικοποίηση των πινακίδων, εισάγοντας τις πινακίδες πράσινου, λευκού, καφέ και γκρίζου υποβάθρου για διαφορετικές κατηγορίες προορισμών (χωρίς όμως να περιέχονται αναλυτικά σχέδια για τις νέες πινακίδες παρά μόνον κάποια σκαριφήματα καμωμένα ελαφρώς στο πόδι). Στο λινκ παραπάνω μπορείς να τις χαζέψεις και αυτές.

Παράλληλα, λόγω της έναρξης κατασκευής των πρώτων ελληνικών αυτοκινητοδρόμων, την ίδια χρονιά (το 1992 ντε, δεν με προσέχεις μου φαίνεται…) εκδόθηκαν για λογαριασμό του ΥΠΕΧΩΔΕ από την τεχνική εταιρεία ΝΑΜΑ ΑΕ οι «Προδιαγραφές και Οδηγίες Κατακόρυφης Σήμανσης Αυτοκινητοδρόμων», εισάγοντας τις γνωστές πράσινες πινακίδες προς χρήση αποκλειστικά στους αυτοκινητοδρόμους της χώρας. Εδώ μπορείς να βρεις την επικαιροποιημένη έκδοση του 2010, προσφορά του φανταστικού σάιτ prodiagrafes.gr (λατρεύω αυτές τις προφανείς ονομασίες). Αυτές οι οδηγίες είναι πραγματικά αναλυτικές (μέχρι αηδίας όπως θα δείτε αν αντέξετε να φτάσετε μέχρι το τέλος) και περιλαμβάνουν επιπλέον αναφορές στη σήμανση του λοιπού οδικού δικτύου για τις περιοχές των κόμβων των αυτοκινητοδρόμων. Η επικαιροποίηση της επικαιροποίησης ένα πράγμα, άντε βγάλε άκρη αν είσαι αρμόδια υπηρεσία!

Να αφήσουμε κάτι και για την επόμενη φορά όμως

Εντάξει, μακρηγορήσαμε πολύ σήμερα με τις προδιαγραφές και τα σχετικά αγαπημένε μου αναγνώστη (συγγνώμη αλλά εσύ με ρώτησες) και κάπου εδώ πρέπει να βάλουμε μία άνω τελεία για σήμερα. Θα επανέλθουμε την επόμενη εβδομάδα με περισσότερη πληροφοριακή σήμανση. Σου έχω αφήσει αρκετό homework μέχρι τότε, δεν έχεις παράπονο!

Τα φιλιά μου, καλή Κυριακή, καλό βόλι και καλά κρασιά,

Ο μικρός κυκλοφοριολόγος

* Η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι ευγενική προσφορά του φίλου Φ.Ν. Σακελλαράκη από την όμορφη Ίο. Ο καλλιτέχνης που την σχεδίασε και τοποθέτησε μας είναι άγνωστος, έχει όμως την αγάπη και τον σεβασμό μας.