Πληροφοριακή σήμανση: Τι μου θύμισες τώρα…

Αγαπημένε μου αναγνώστη και πάλι κοντά σου. Πληροφοριακής σήμανσης συνέχεια σήμερα, με μία παρένθεση στα τεχνικά ζητήματα για να μοιραστώ μαζί σου μια προσωπική ιστορία από τα παλιά (και τα Παλιά) του Βόλου. Είπαμε, το συγκεκριμένο θέμα χτυπάει μια ευαίσθητη χορδή και ξυπνάει αναμνήσεις από τις ένδοξες (λέμε τώρα) μέρες της νιότης.

Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Μεγαλώνοντας στην Αθήνα, μετακομίζοντας ύστερα στον Βόλο για σπουδές κάπου στα τέλη της προηγούμενης χιλιετίας, ανέπτυξα σε κάποια φάση ένα ενδιαφέρον – μπορείς να το πεις και κόλλημα – με τις πινακίδες των δρόμων. Αυτές τις πληροφοριακής σήμανσης εννοώ, οι υπόλοιπες είναι λίγο βαρετές εδώ που τα λέμε, κάτι τυποποιημένα κίτρινα τριγωνάκια και μπλε κυκλάκια, μάπα το καρπούζι.
Δεν οδηγούσα τότε, παντού πήγαινα με τα πόδια ή με τα ΜΜΜ. Περπατούσα λοιπόν στην πόλη με τις ώρες, παρατηρώντας το χάλι (ή αλλού την έλλειψη) των πληροφοριακών πινακίδων και άρχισα ασυνείδητα να σκέφτομαι πώς θα μπορούσαν να βελτιωθούν. Έκανα ολόκληρους νοητικούς χάρτες στο μυαλό μου για τους σωστούς προορισμούς, το βέλτιστο σημείο τοποθέτησης σε κάθε διασταύρωση και άλλα τέτοια ανώμαλα.

Μετά από κάποια ταξίδια στην Ευρώπη εκείνη την εποχή συνειδητοποίησα πόσο όμορφες και λειτουργικές είναι οι πινακίδες εκεί (και πόσο τυχερός ήμουν που μπορούσα να κάνω αυτά τα ταξίδια και να ασχολούμαι με τέτοια ιντελεξουέλ θέματα, άλλο θέμα αυτό). Με εντυπωσίασε αφενός η ποικιλία χρωμάτων των πινακίδων, αφετέρου τα διαγραμματικά σχήματα που χρησιμοποιούν, αφετρίτου (ναι, αφετρίτου) το εύρος και η ιεράρχηση των προορισμών που περιέχουν, ιδίως όσον αφορά τους τοπικούς προορισμούς στο αστικό δίκτυο.

Αντίστοιχα, ταξιδεύοντας με το ΚΤΕΛ από τον Βόλο στην Αθήνα και τούμπαλιν, παρατηρούσα την πληροφοριακή σήμανση του αυτοκινητόδρομου ΠΑΘΕ, που τότε ήταν υπό κατασκευή σε πολλά σημεία από τη Χαλκίδα και πάνω. Από τη μία με εντυπωσίαζε η σαφώς πιο ολοκληρωμένη σήμανση σε σχέση με το αστικό οδικό δίκτυο (και μάλιστα πράσινη! ουάου!), από την άλλη άρχισα να παρατηρώ ότι και εκεί υπήρχαν ασυνέπειες στις αναγραφές των προορισμών (αλλού η ευθεία κατεύθυνση να λέει «Λαμία», αλλού «Θεσσαλονίκη», αλλού και τα δύο, πού και πού να πετάει και καμιά Λάρισα), άσε που σε μερικούς κόμβους έλειπαν κάποιες πινακίδες και με έπιανε το ψυχαναγκαστικό μου και ήθελα να κατέβω να το πω σε κάποιον υπεύθυνο αλλά δεν ήξερα σε ποιον. Ένα μικρό δράμα.

Η κίνηση ματ

Έφτασα λοιπόν στο τελευταίο έτος στη σχολή, το σωτήριο έτος 2003, και ήρθε η ώρα να επιλέξω θέμα για τη διπλωματική μου εργασία. 9 στους 10 συμφοιτητές/τριες μου διάλεγαν θέμα «Χωροταξικό σχέδιο νομού τάδε» (από όπου καταγόταν ο καθείς και η καθεμιά δηλαδή). Εμένα πάλι αυτό μου φαινόταν εντελώς πληκτικό, έβγαζα σπυράκια και μόνο στην ιδέα. Η σχολή βέβαια ήταν χωροταξίας αλλά ας μην το κάνουμε θέμα, λεπτομέρειες.

Εκεί λοιπόν που ήμουν σε αδιέξοδο, μου έρχεται η φαεινή ιδέα να προτείνω σαν θέμα τη μελέτη της πληροφοριακής σήμανσης κάνοντας μια κριτική θεώρηση της χωρικής και λειτουργικής διάστασης του ζητήματος, ώστε κάπως να δικαιολογηθεί η συνάφεια με το αντικείμενο σπουδών. Long shot που λένε και στον Βόλο. Και κάπου εκεί εμφανίστηκε ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη στιγμή.

Ο Παντελής Σκάγιαννης, που μας έκανε το μάθημα για τον σχεδιασμό των υποδομών, αν θυμάμαι καλά ήταν αναπληρωτής τότε. Ανοιχτός τύπος, συζητήσιμος, έκανε ωραίο μάθημα, τον είχα συμπαθήσει γιατί ήταν ο μοναδικός δάσκαλος σε μία σχολή νεοφιλελεύθερης κατεύθυνσης που είχε αναφέρει τον Μαρξ στην τάξη. Του πρότεινα το θέμα και δέχτηκε να το υποστηρίξει, αλληλούια! Μου πρότεινε ως συνεπιβλέποντα τον Μπάμπη Σκυργιάννη, που μας έκανε το μάθημα των μεταφορών και της κυκλοφοριακής τεχνικής, νομίζω ως 407 εκείνα τα χρόνια. Προφανής επιλογή, τόσο λόγω αντικειμένου (το αγαπημένο μου μάθημα όπως καταλαβαίνετε) όσο και λόγω ανθρώπου, ωραίος και προσιτός τύπος, με πολλές γνώσεις επί των κυκλοφοριακών. Ευτυχώς δέχτηκε και εκείνος, και κάπως έτσι ξεκινήσαμε! Μικρή παρένθεση, στο λινκ που ακολουθεί αγαπημένε μου αναγνώστη μπορείς να επισκεφθείς το δικό του μπλογκ «κυκλο-φ-οριακα» (με δύο παύλες, χωρίς τόνο), όπου αναδημοσιεύει τα άρθρα που δημοσιεύει στην καθημερινή βολιώτικη εφημερίδα «Μαγνησία». Εξαιρετική στήλη, έχει αισίως κλείσει τα 30 χρόνια, και εις ανώτερα.

Το λοιπόν, άρχισα να μαζεύω ό,τι υλικό μπορούσα να βρω στη βιβλιογραφία με τη βοήθεια των δύο δασκάλων, χωρίς πολύ μεγάλη επιτυχία πάντως (δεν υπήρχαν και πολλά πράγματα για το θέμα, μη φανταστείτε). Εκεί που αναθάρρησα ήταν όταν εντόπισα αρκετό υλικό τεκμηρίωσης (κώδικες οδικής κυκλοφορίας και εγχειρίδια σήμανσης με ωραία σχέδια πινακίδων) στο διαδίκτυο. Γελάς, αλλά δεν ήταν τόσο προφανές όσο ακούγεται σήμερα… Παράλληλα, κατέβηκα Αθήνα και πήρα σβάρνα τις υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του ΥΠΕΧΩΔΕ ψάχνοντας να βρω κάποια άκρη με το τι συμβαίνει σε επίπεδο προδιαγραφών. Ρωτώντας έφτασα στην πηγή. Ένα θλιβερό κτίριο στις αρχές της οδού Ιπποκράτους, όπου στεγαζόταν η Διεύθυνση Μελετών Έργων Οδοποιίας (ΔΜΕΟ/ε), κατά τα φαινόμενα αρμόδια υπηρεσία για το θέμα.

Ένας καλός υπάλληλος της Διεύθυνσης μου εξήγησε κάποια πράγματα και μου έδωσε να φωτοτυπήσω τις προδιαγραφές που σας έλεγα στο προηγούμενο επεισόδιο. Τις καθαρευουσιάνικες «Οδηγίαι συντάξεως πληροφοριακών πινακίδων με αναγραφάς λέξεων και αριθμών» και τις πιο σύγχρονες «Τεχνικές οδηγίες κατακόρυφης σήμανσης τυπικού οδικού δικτύου» που είχε συντάξει η δική του διεύθυνση. Τις έχω φυλάξει ως κόρη οφθαλμού στο αρχείο μου από τότε, την προηγούμενη εβδομάδα αποφάσισα επιτέλους να τις σκανάρω για να τις μοιραστώ μαζί σου αγαπημένε μου αναγνώστη. Με έφερε σε επαφή και με έναν μελετητή που είχε αναλάβει τότε να συντάξει τις νέες προδιαγραφές πληροφοριακής σήμανσης για λογαριασμό του υπουργείου, ο οποίος με κατατόπισε αρκετά στο ζήτημα και μου έδωσε το τεράστιο τεύχος των προδιαγραφών κατακόρυφης σήμανσης αυτοκινητοδρόμων (θυμίζω ότι εδώ μπορείς να βρεις την επικαιροποιημένη έκδοση του 2010). Να είναι καλά και οι δυο τους για τη βοήθεια. Νέες προδιαγραφές βέβαια δεν βγήκαν ποτέ, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.

Μετά έκανα μια γύρα στην πόλη για να φωτογραφίσω χαρακτηριστικές περιπτώσεις νέων (τότε) σημάνσεων τις οποίες θα σχολίαζα στην εργασία. Ε, μ’ αυτά και μ’ αυτά, έφτασα κάπου έναν-ενάμιση μήνα πριν την παράδοση και δεν είχα γράψει σχεδόν τίποτα. Πακέτο! Τρεχάτε ποδαράκια μου (μάλλον χεράκια μου, αν έγραφα με τα πόδια δεν θα προλάβαινα με τίποτα να τελειώσω εγκαίρως), τόσο εντατικό γράψιμο δεν έχω ξαναρίξει στη ζωή μου. Χωρίς να το καταλάβω γέμισα 350 σελίδες με ό,τι μου κατέβαινε στο κεφάλι – κάτι σαν αυτόματη γραφή! Εντάξει, χρησιμοποιούσα μεγάλη γραμματοσειρά με διάκενο 1,5 γραμμών (Times New Roman 12άρια… γελάς πάλι, αλλά ήταν της μόδας τότε) και είχα ένα κάρο εικόνες και σχέδια μέσα. Και πάλι όμως, είχα εντυπωσιαστεί που τα κατάφερα, και μάλιστα έβγαζε και αρκετό νόημα το κείμενο. Πέρα από τους δύο επιβλέποντες, ας είναι καλά τα φιλαράκια, ο Σωκ και ο Σταύρακας, που με βοήθησαν στις δύσκολες ώρες (και δεν ήταν λίγες), και κάπως έτσι ολοκληρώθηκε το έπος, κυριολεκτικά στο παρά τρία.

Και μιας και πήραμε φόρα με τα κείμενα τεκμηρίωσης, είπα να κάνω ένα pdf (άγνωστη έννοια το 2003) τη διπλωματική και να την ανεβάσω κι αυτή στο σάιτ, φορ γιορ άιζ όνλυ. Συνειδητοποίησα ότι δεν έχω κρατήσει το εξώφυλλό της, οπότε αναγκάστηκα να το ξαναφτιάξω, προσπαθώντας να μείνω όσο το δυνατόν πιστός στην αρχική σύνθεση που είχε φτιάξει ο Σταύρος. Ψιλά γράμματα, let’s not judge the book from its cover που λένε και οι φίλοι μας οι Εγγλέζοι. Ιδού, η «Πληροφοριακή Οδική Σήμανση»!

Για το κλείσιμο, θα σε αποχαιρετίσω με μερικές φωτό της εποχής (κατά την άνοιξη του 2003), οι οποίες διασώθηκαν μέσα στο αρχείο word της διπλωματικής (η τύχη των ορίτζιναλ αγνοείται).

Φιλάκια!

Ο μικρός κυκλοφοριολόγος