Αγαπημένε μου αναγνώστη χαίρε. Σε άφησα ήσυχο δύο εβδομάδες, να αναλογιστείς τις ευθύνες σου απέναντι στην πόλη μας και να εξασκήσεις το ιερό εκλογικό σου δικαίωμα χωρίς περισπάσεις από τη γνωστή γκρίνια μου. Και εσύ τι πήγες κι έκανες; Πήγες κι έριξες κουβά στον δήμαρχο της καρδιάς μας, πάνω που (σχεδόν) ολοκληρώθηκε ο μικρός-μεγάλος περίπατος… Ντροπή σου και αίσχος σου. Η ευθύνη φέρει αποκλειστικά εσένα (το ακούσαμε κι αυτό το αμίμητο από τον απερχόμενο δήμαρχο) και κανέναν άλλον.

Τώρα, το γεγονός ότι βγάλαμε καινούριο δήμαρχο με 30% συμμετοχή στις εκλογές, ας μην το σχολιάσουμε καν. Τουλάχιστον στο μυθιστόρημα υπάρχει λίγη ευθιξία και ξαναπροκηρύσσουν τις εκλογές, στην πραγματική ζωή ουδείς ασχολείται με τέτοια μικροπράγματα. Όσοι πήγατε πήγατε, οι υπόλοιποι την επόμενη φορά. Η δημοκρατία μας δεν έχει αδιέξοδα ως γνωστόν.

Και τώρα τι θα γίνει; Δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι των αποτελεσμάτων και ήδη ο νέος δήμαρχος δήλωσε ότι θα ξαναδώσει τη Βασ. Όλγας στην κυκλοφορία των οχημάτων. Ρε τον αθεόφοβο, πάλι καλά που είπε ότι θα αφήσει την Πανεπιστημίου στην ησυχία της, δεν θα το άντεχα να αρχίσει το ράβε ξήλωνε κι αυτός (μεταξύ μας, κανείς σε αυτή την πόλη θαρρώ)! Πσστ, μην ξεχάσετε όμως εκείνο το έρμο πεζοδρόμιο από Πεσμαζόγλου μέχρι Πατησίων, που λέγαμε την τελευταία φορά… να χαρείτε!

Το λοιπόν, η στήλη ετοιμάζει κάποιες φρέσκες προτάσεις για τη νέα δημοτική αρχή (και μερικές μπαγιάτικες). Θα τα δούμε όμως στην πορεία όλα αυτά, έχουμε καιρό μπροστά μας, δεν θέλω βιασύνες. Σήμερα θα πιάσουμε την ιστορική οδό Πειραιώς – κι ας μην ασχολείται κανείς μαζί της τελευταία (ίσως και για αυτό τώρα που το σκέφτομαι). Φύγαμε!

Μια στάλα ιστορία

Το λοιπόν, η Πειραιώς είναι ο δρόμος που ενώνει από την αρχαιότητα την Αθήνα με τον Πειραιά, παρέχοντας την απαραίτητη σύνδεση του άστεως με το λιμάνι, υπό την προστασία των μακρών τειχών.

Καθόλου τυχαία, είναι ο πρώτος δρόμος που διανοίχθηκε στη σύγχρονη Αθήνα –ως νεοσύστατη πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους– τη δεκαετία του 1830 για να διευκολύνει τη μεταφορά αγαθών (και πονηρεμένων) από το λιμάνι στην πόλη και τούμπαλιν. Το 1842 επιβλήθηκαν εδώ και τα πρώτα διόδια (!), όχι που θα τη γλιτώνατε γατάκια νεοέλληνες. Μουαχαχαχα αναφώνησε ο πρώτος εισπράκτορας με στόμφο. Σε αυτό το ωραίο άρθρο του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα (αυτό με τον εισπράκτορα δεν το αναφέρει αλλά έχω ασφαλείς πηγές δικές μου).

Και φτάνουμε στο σήμερα

Όπως κάθε ιστορικός δρόμος σε αυτή την πόλη, η Πειραιώς είναι… πώς να το πω, πώς να το πω… απλά απαίσια! Μια εντελώς παρατημένη λεωφόρος, με άθλια πεζοδρόμια, κακοσχεδιασμένους κόμβους, διάφορα ταλαίπωρα ιστορικά κτίρια στα οποία δεν δίνει κανένας σημασία, δίπλα δίπλα με αδιάφορες μεταπολεμικές πολυκατοικίες, γυάλινα κτίρια γραφείων, διακριτικά (not) κέντρα διασκέδασης, κτίρια υπεραγορών με υπέροχα υπαίθρια πάρκινγκ και πολλές ακόμα ομορφιές.

Θλίψη και παρακμή με δύο λόγια αγαπημένε μου αναγνώστη. Πάμε να ρίξουμε μια ματιά, πάντοτε με αναφορά στα κυκλοφοριακά θέματα.

Στο Γκάζι, ο πολιτισμός είναι μόνο από τη μέσα πλευρά

Το αγαπημένο μου σημείο by far είναι το τμήμα μπροστά από το Γκάζι, από Ιερά Οδό μέχρι τη στροφή των Πετραλώνων, στην οδό Ηρακλειδών. Σημείο από το οποίο –κανονικά θα έπρεπε να– διέρχεται πλήθος πεζών δεδομένων των χρήσεων της περιοχής, έχει ένα τσουρούτικο πεζοδρόμιο 80 πόντων (κατά τόπους μισό μέτρο λόγων στύλων ΗΛΠΑΠ), πάμε κι όπου μας βγάλει.

Ακριβώς απέναντι υπάρχει μια άχρηστη νησίδα πλάτους 3 μέτρων με το συμπάθιο, στην οποία λίγο πιο κάτω ανοίγει εξίσου άχρηστη λωρίδα αριστερής στροφής προς το πουθενά (αφού στο φανάρι της οδού Περσεφόνης απαγορεύεται η αριστερή στροφή). Τι κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια της Τεχνόπολης; Πηγαίνετε το οδόστρωμα ένα μέτρο αριστερά να χωρέσουμε όλοι σαν άνθρωποι και να μην κάνουμε κουτσό μέχρι να φτάσουμε στην είσοδο του χώρου… Και βάλ’τε μετά κι ένα κάγκελο Αβραμόπουλου, να αποτρέπεται η κάθετη διάσχιση της λεωφόρου από απερίσκεπτους διαβάτες (πρέπει να είναι η πρώτη φορά που μιλάω με θετικό τρόπο για τα συγκεκριμένα κάγκελα, σημειώστε τη μέρα).

Όοοοχι βέβαια, θα το φάτε στη μάπα όπως είναι μέχρι να ολοκληρωθεί κάποιος σούπερ ντούπερ ανασχεδιασμός όλης της οδού, όπως μας υπόσχονται εδώ και χρόνια… Live my May to eat clover δηλαδή.

Συνεχίζουμε πιο κάτω και φτάνουμε στο άλλο αγαπημένο σημείο, τον κόμβο της οδού Ηρακλειδών, από όπου μπορεί κανείς να στρίψει αριστερά προς Θησείο και Πετράλωνα. Εδώ αποφασίστηκε να δημιουργηθεί διπλή λωρίδα αριστερής στροφής μιας και είναι το μοναδικό σημείο από το οποίο επιτρέπεται η αριστερή στροφή στο ρεύμα καθόδου από την αρχή της λεωφόρου. Ας πούμε ότι είναι δικαιολογημένη επιλογή λοιπόν (αν και το μήκος της λωρίδας είναι αρκετά μεγάλο ώστε να μπορούσε πιθανά να λειτουργήσει και με μία λωρίδα, ένιγουει).

Το θέμα είναι ότι σχεδιάστηκε μια υπερβολικά φαρδιά κεντρική νησίδα που εμφανίζεται κυριολεκτικά μέσα στη μέση της λεωφόρου, με κίνδυνο να πέσει πάνω της κάποιος ανυποψίαστος οδηγός που κινείται ευθεία (η πάγια έλλειψη διαγραμμίσεων δεν βοηθά εξάλλου). Τέτοια φαρδιά νησίδα δεν έχει πουθενά αλλού μέχρι τον Πειραιά, είπαν να του δώσουν να καταλάβει εδώ… Μισό μέτρο πιο αριστερά ρε παιδιά, έλεος. Ξέρω, ξέρω, με τα έργα ανάπλασης σε 2-3 δεκαετίες θα το φτιάξουμε κι αυτό.

Καταπληκτικές αριστερές στροφές

Άλλη μεγάλη επιτυχία της οδού Πειραιώς, οι φανταστικές αριστερές στροφές. Ελλείψει διαθέσιμου πλάτους για δημιουργία λωρίδας αριστερής στροφής (με κάποιες εξαιρέσεις όπως αυτή που είδαμε ακριβώς από πάνω), η λύση είναι μία. Απλά αποσπάται προσωρινά η αριστερή λωρίδα κυκλοφορίας και καθαρίσαμε! Ούτε κάθετη σήμανση, ούτε διαγράμμιση εννοείται, πάμε με την εμπειρία κυρίως. Εντωμεταξύ σε ορισμένες περιπτώσεις δεν υπάρχει καν λόγος για την ύπαρξη της αριστερής στροφής… Μπήκε έτσι, για τη φάση.

Και τι κάνουμε για το πρόβλημα των κακοσχεδιασμένων αριστερών στροφών; Πρώτον, καταργούμε μερικές που δεν χρειάζονται, όπως αυτή της οδού Πλαταιών. Δεύτερον, φροντίζουμε να δημιουργήσουμε λίγο περισσότερο χώρο εκεί όπου δεν θέλουμε με τίποτα να τις καταργήσουμε. Πώς; Με λίγο δημιουργικό σχεδιασμό. Τουτέστιν, στενεύουμε λίγο τις (πολύ φαρδιές σήμερα) λωρίδες κυκλοφορίας, μετακινούμε λίγο έκκεντρα τη θέση της κεντρικής νησίδας, τρώμε λίγο πεζοδρόμιο στα δεξιά και, ως δια μαγείας, όλοι οι καλοί χωράνε! Μη σου πω και οι κακοί.

Για του λόγου το αληθές, θα σου δείξω ένα παράδειγμα από την ίδια την οδό Πειραιώς, το οποίο δουλεύει μια χαρά τα τελευταία δύο χρόνια. Όταν έγινε η ανάπλαση της Ομόνοιας την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων, με την κατάργηση του κυκλικού κόμβου, τη μονοδρόμηση της Αγίου Κωνσταντίνου και της αρχής της Πειραιώς, χρειάστηκε να γίνουν διάφορες κυκλοφοριακές αλχημείες στη γύρω περιοχή, ιδίως με την αναβάθμιση τοπικών οδών όπως η Δεληγιώργη (ως αντίρροπη της Αγίου Κωνσταντίνου από Μεταξουργείο προς Ομόνοια) και η Μενάνδρου (για την πρόσβαση στο ρεύμα καθόδου της Πειραιώς).

Από αυτή την αθλιότητα (σόρρυ, αλλά δεν μου αρέσει, τι να κάνουμε), προέκυψε μεταξύ άλλων ένα κρίσιμο σημείο στένωσης στην Πειραιώς. Είναι το τμήμα ανάμεσα στη Δεληγιώργη και τη Μενάνδρου όπου οι 4 λωρίδες της λεωφόρου δεν επαρκούν για να εξυπηρετήσουν ικανοποιητικά την κυκλοφορία στα δύο ρεύματα. Τα πρώτα χρόνια, «κέρδισε» το ρεύμα ανόδου, που έκλεψε μια λωρίδα κυκλοφορίας από το ρεύμα καθόδου. Με το σκορ στο 3-1 η κίνηση ήταν αξιοπρεπής στην άνοδο και λίγο μάπα στην κάθοδο, καθώς τα αμάξια σχημάτιζαν ουρές στρίβοντας από Μενάνδρου δεξιά στην Πειραιώς.

Μετά, κάποιος αποφάσισε ότι δεν πήγαινε καλά το πράγμα έτσι και αποφάσισε να επαναφέρει το σκορ στο 2-2. Βελτιώθηκε έτσι η κατάσταση στην κάθοδο αλλά ξαναχάλασε στην άνοδο.

Ε, και εκεί που τα πράγματα έδειχναν να βρίσκονται σε πλήρες αδιέξοδο, ένας (κανονικός) φωστήρας στις υπηρεσίες σκέφτηκε να φτιάξει 5 λωρίδες κυκλοφορίας στη θέση των 4, απλά λίγο πιο στριμωχτές. 3 στην άνοδο και 2 στην κάθοδο. Θαύμα! Μπόνους παρέμβαση, έκανε την ίδια μαγκιά στο τραγικό σημείο στην αρχή της Σταδίου, φτιάχνοντας μια έξτρα μικρή λωρίδα αριστερής στροφής προς Αιόλου (εδώ οι 3 λωρίδες έγιναν 4). Ας είναι καλά ο άνθρωπος, άγαλμα στην Ομόνοια πρέπει να του κάνουν κανονικά.

Αφύλαχτες διασταυρώσεις χωρίς φανάρι

Πάμε να δούμε κι ένα τελευταίο εκνευριστικό και συνάμα επικίνδυνο θέμα. Τις αφύλαχτες διασταυρώσεις με κάθετες τοπικές οδούς χωρίς φανάρι. Το πρόβλημα εμφανίζεται και στην αρχή της οδού, όπου δεν υπάρχει διαχωριστική νησίδα, αλλά και στη συνέχεια, όπου απλά διακόπτεται η νησίδα για να παρέχεται πρόσβαση από κάποια κωλόστενα προς τη λεωφόρο.

Αυτά τα προβλήματα μπορούν να λυθούν πιο απλά, με την τοποθέτηση συνεχούς διαχωριστικής νησίδας που να μην επιτρέπει τη διέλευση οχημάτων από μη ελεγχόμενες προσβάσεις. Στα υπόψη, σημείωσέ το κι αυτό να υπάρχει.

Αγαπημένε μου αναγνώστη κάπου εδώ θα κλείσουμε το σημερινό αφιέρωμα στην υπέροχη αστική λεωφόρο που συνδέει την Αθήνα με τον Πειραιά. Πολλά τα προβλήματα – και να σκεφτείς ότι μείναμε στα όρια του δήμου Αθηναίων, πού να πιάναμε Ταύρο, Ρέντη και Μοσχάτο…

Οι λύσεις, όπως πάντα, είναι απλές. Αλλά οι συνθήκες δεν έχουν ωριμάσει ακόμα, ας περιμένουμε μερικές δεκαετίες –και πολλές δημοτικές και περιφερειακές αρχές– ακόμα.

Φιλάκια!

Ο μικρός κυκλοφοριολόγος